Metamorforza Anite Gavrilović

Anita Gavrilović rođena je 1. marta 1987. godine u Negotinu. Još od malih nogu pokazala je veliko interesovanje i talenat za umetnost. Na umetničku scenu Srbije stupa 2012. godine sa svojom prvom kolektivnom izložbom u Negotinu, kao polaznik Likovne škole Doma kulture. Pohađala je i umetničku školu u Nišu, pod mentorstvom profesora Vladimira Miloševića.
Član je udruženja likovnih umetnika „Luna” iz Niša.
Nakon prve gore pomenute grupne izložbe u Negotinu usledila su mnogobrojna učešća u Majdanpeku na međunarodnoj izložbi „Žene slikari”. Bila je deo „MajdanArta” i učesnik izložbe „Umetnost u minijaturi” u Majdanpeku, Petrovcu na Mlavi i Beogradu.
Izlagala je 2015. godine u Frankfurtu, na izložbi pod nazivom „Boje Balkana”.
U Zrenjaninu, 2020. godine, bila je učesnik kolektivne izložbe pri udruženju „Ulaz”. Takođe, iste godine učestvovala je na izložbi pod nazivom „Pogled u budućnost”. Godine 2021. godine učestvuje na koloniji „Katarza i evolucija svesti” u Novim Kozarcima.
Više godina unazad izlaže na junskim i oktobarskim izložbama Udruženja likovnih umetnika „Luna” iz Niša.
Na međunarodnoj izložbi „Žene slikari” u Majdanpeku 2021. godine pohvaljena je u kategoriji „slikarstvo”.
Dobila je 6. maja 2020. godine priznanje za građanske zasluge grada Kragujevca, na izložbi „Srpske krune”, u manastiru Divostin, kao i brojna priznanja u kategoriji ikonopisa.
Dodeljena joj je 1. marta 2021. godine funkcija ambasadora za kulturu i umetnost Kulturnog istorijskog centra „Srpska kruna” u Kragujevcu.[1]

Anita se još bavi istraživanjem psiholoških stanja i pohađa obuku na institutu za filozofiju.  Sva stečena znanja i iskustva iz tih oblasti uspešno je ugradila u svoje stvaralaštvo.

Za ovu priliku predstavićemo Anitin opus Metamorfoza.

METAMORFOZA

Metamorfoza je opus koji je nastajao u periodu od 2020. do 2022. godine i obuhvata oko tridesetak likovnih dela u najećoj meri ulja na platnu, ali ima tu i ugljena i laviranog tuša.

Kao što kaže sam naziv opusa Metamorfoza iznosi jedan vizuelni izraz transformacije i preobražaja ali u određenom smislu i proces evolucije Anitinog stvaralaštva. U ovom ciklusu ta transformacija i preobražaj predstavljeni su u psihološkom, duhovnom i metafizičkom smislu. Bitno je napomenuti da postoji razlika i protivrečnost između biološke metamorfoze koja se odigrava u svetu u kojem živimo i likovno izražene metamorfoze kojom se Anita bavila u svom opusu. U biološkom smislu ta metamorfoza predstavlja razvoj živih organizama što podrazumeva i nagle promene u telesnoj strukturi dok kod Anitih slika taj preobražaj u velikoj meri ne znači razvoj i napredak nego upućuje na jedan emotivni i psihološki krah, posrnuće i gubitak indentiteta i individualnosti. Naslikana Matamrofoza prikazuje grupe i pojedince bez lica naslikanih u vidu silueta i figura koji kao da izgubljeni tumaraju i tragaju za smislom, odgovorima, spasom i samim sebima. U tim preobražajima koji su samo posledica društva i okrutnog vremena u kojem živimo, ljudi se menjaju i to uglavnom na gore i na lošije. Gubi se moral, nezavisnost, individualnost, razumnost i karakter. Osećanja nestaju. Čovek se otuđuje i povlači u sebe. Greh i porok kulminiraju. Sveopšta dekadencija na svim socijalnim nivoima. Nema ljubavi, nema poverenja, nema empatije i razumevanja. Homo sapijens kao društveno biće u takvom okruženju ne može opstati jer je otuđenje postalo globalno i masovno. Zato se i menja. Zato i metamorfozira. Ili pak metastazira. Time se i bavi i to prikazuje Anitina Metamorfoza.

Barijera

Na slici Evolucija svesti, kao i na više drugih Anitinih slika, kulminira mnoštvo figura isprepletanih u jednu sibiozu i celinu. Slika je sačinjena iz više segmenata na kojima su naslikane individue koje kao da gutaju jedna drugu, sjedinjuju se čineći na taj način jedan entitet koji se može identifikovati kao društvo ili kolektivizam. Kada se slika sagleda u celini moja prva asocijacija je grupni seks odnosno orgija, ali na slici mnogi elementi nisu jasni i do kraja definisani odnosno naslikani, što nosi određenu dozu mističnosti i nedorečenosti. Slika je poput slagalice čiji delovi nisu u potpunosti dovršeni pa kada se ta slagalica spoji ne dobija se šira slika već samo isprepletana i konfuzna ekspresija satkana od mnoštvo likova i figura bez lica, isprepletanih udova i trupla. To je još jedna odlika Anitinog opusa Matamorfoza. U najvećoj meri figure su naslikane sa glavama bez lica, kose i ušiju. U tom smislu autorka možda želi da prikaže krizu identiteta, odnosno odsutavo bilo kakvog karaktera i emocija kod sve većeg broja ljudi, žena i dece. Možda ta evolucija svesti podrazumeva jednu totalnu istobraznost, bezličje, bezosećajnost, svet u kojem niko nema svoje JA, već smo svi postali slični kao jaje, jajetu. Ali zar nas to ne odvlači u distopiju o kojoj su pre više decenija pisali velikani Zamjatin, Haksli i Orvel?

Evolucija Svesti
Evolucija svesti

Na slici Porodica naslikana je jedna skupina od 9 figura koje sede jedna pored druge i gledaju u ogromnu otvorenu knjigu. Iz naslova se da naslutiti da je u pitanju porodica. Na slici preovladavaju crni, beli i sivi tonovi što nam na izvestan način poručuje da nije sve crno i belo, odnosno, sivo, već da postoje još mnogo nijansi i mnogo šarenolikosti u svakoj porodici pa i ovoj koja je naslikana. Glave figura naslikane su u obliku starih televizora pa se u tom smislu može i tumačiti slika. Televizor samo odašilje frekvencije, slike i zvuk, ne prima informacije od okruženja, što nas dovodi do zaključka da su naslikane individue empatijski nesposobne. Na kraju krajeva, glave-televizori deluju kao da su ugašeni, da ne emituju ništa, što upućuje na totalnu emocionalnu odsutnost i otuđenje, čak i među svojim najbližima, tamo gde se svako treba osećati najsrećnije, najslobodnije i najopuštenije. Jedino što tu porodicu drži na okupu jeste ogromna velika otvorena knjiga što sam ja protumačio kao porodični album, odnosno uspomene i zajedničko poreklo. Možda je to jedino zajedničko među svim naslikanim likovima. Možda je slika zbog toga obavijena sivilom koje je refrenca na melanholiju i pesimizam jer na mestu gde svako od nas treba da pronađe svoj mir, spokojstvo, ljubav i razumevanje, u krugu porodice, on nalazi nerazumevanje, nezainteresovanost i totalnu emotivnu odustnost.

Porodica

Na ovu sliku nadovezuje se slika Sestre koja je veselijeg kolorita, na kojoj kulminira narandžasta boja, ali koja prikazuje tri figure iz čijih se položaja tela i načina na koje su naslikane naslućuje tuga, depresija i otuđenje. Jedna figura licem uronjenim u kolena prikazuje osobu koja plače, dok druge dve sestre gledaju u različitim pravcima svaka u svom svetu i svojoj muci. Iako su sestre prostorno jedna blizu druge, stiče se utisak da su miljama daleko jedna od druge, da nisu tu jedna za drugu, da budu podrška, razumevanje i nada. To u još jednom aspektu potvrđuje otuđenje koje je u ciklusu Metamorfoza prilično zastupljeno.

Sestre

Najtužnija i najemotivnija slika iz ciklusa Metamorfoza je Luja koja prikazuje smrt psa nad kojim tuguje troje figura. Ženska figura kleči na kolenima i grli svog uginulog psa koji je položen na krevet. Ova slika se razlikuje od ostalih iz opusa ali ipak svojim sadržajem prikazuje metamorfozu života u smrt i smrti u život jer se na slici pojavljuje drugi pas koji izvire iz mraka, što bi se moglo protumačiti kao duh koji nakon smrti napušta telo u kojem je obitavao i kreće svoje bitisanje u jednoj drugoj dimenziji i sveri o kojoj mi tako malo znamo ako uopšte nešto i znamo. U tom smislu ova slika i jeste jedan vid preobražaja kojim se bavi čitav ciklus ali ova slika je i značajna što čitavom opusu daje i religijski i filozofski aspekt upućujući na tezu o kojoj se vekovima unazad polemiše i raspravlja, tezu da smrt nije kraj.

Luja

Za Anitu kao jednu umetnicu, slikanje je zapravo jedna duhovna katarza pa samim tim slikanje postaje proces isceljenja duše i sredstvo pomoću kojeg održava mentalnu stabilnost. Možda je iz tog razloga Anita i naslikala sliku Katarza, koja prikazuje jednu idividuu u čučećem položaju kao da vrši veliku nuždu i na taj način čisti svoj organizam od unetih otrova. Pored pomenutog, smatram da u životu ove mlade umetnice veliki doprinos i značaj na duhovni život i mentalnu snagu ima Aikido kojim se Anita davi dugi niz godina. Baveći se ovom drevnom istočnjačkom borilačkom veštinom Anita u sve većoj meri ovladava kanalisanjem svojih emocija i ideja koje sve više poprimaju svoju krajnju ekspresiju u vidu slika.

Katarza

I ostale slike iz opusa u najvećoj meri prikazuju bezlične karaktere i figure iz čijih se vizuelnih predstava da naslutiti beznađe, tuga, otuđenje, aneksioznost,  apatija, jedna sveopšta konfuzija. U tom smislu Anitine slike me podsećaju na stvaralaštvo velikog Edvarda Munka između ostalog i na njegov legendarni Vrisak. Jedina i veoma bitna razlika je u tome što Munkovi karakteri imaju lica za razliku od Anitinog opusa gde kulminira bezličnost i bezkarakternost. Međutim, to odustvo ustiju ne sprečava da mi kao posmatrači očima čujemo taj vrisak i vapaj koji odjekuje iz Anitinog stvaralaštva. Ako sumnjate u moje reči pogledajte Metamorfozu pa ćete možda i čuti šta vam to vrište Anitine slike.

Edvard Munk – Vrisak (levo, 1910); Golgota (desno, 1900)

[1] Vikipedija: Anita Gavrilović

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Why ask?

error: Content is protected !!